Στις Η.Π.Α. περίπου 10 εκατομμύρια γυναίκες και 1 εκατομμύριο άντρες βιώνουν έναν αγώνα ζωής και θανάτου ενάντια κάποιας διατροφικής διαταραχής όπως η ανορεξία και η βουλιμία.
Εκατομμύρια άτομα επίσης «παλεύουν» με τις τάσεις υπερφαγίας μιας άλλης συχνής και παραγνωρισμένης μορφής διατροφικής διαταραχής ( Crowther et. al,; 1992, Gordon, 1993; Shisslak et. al.; 1995 ).
Πίσω από αυτές τις στατιστικές υπάρχουν αληθινοί άνθρωποί. Υπάρχουν πληγωμένες προσωπικότητες και ψυχές οι οποίες αγωνίζονται καθημερινά να επιβιώσουν σωματικά και ψυχικά.
Πριν αναλυθούν οι διατροφικές διαταραχές αξίζει να γυρίσουμε πίσω κάποιες σελίδες για να δούμε πότε και πώς άρχισαν τα παραπάνω άτομα να αντιμετωπίζουν διάφορες δυσκολίες με την πρόσληψη της τροφής τους. Ποιες άραγε μπορεί να ήταν αυτές οι δυσκολίες που τους οδήγησαν στο σημείο να αγωνίζονται σήμερα να βρουν την ισορροποία τους, να αγωνίζονται για την ίδια την ζωή τους.
Στην παγκόσμια βιβλιογραφία υπάρχουν αμέτρητες έρευνες πάνω στο θέμα. Καταβάλουνται μεγάλες προσπάθειες να εντοπισθούν και να αναλυθούν οι αιτίες των διαταραχών της διατροφής.
Υπάρχουν επιμέρους διαφωνίες σε δύο όμως σημεία υπάρχει ομοφωνία:
• η ηλικία έναρξης των διαταραχών εντοπίζονται στην εφηβεία,
• οι διαταραχές παραμένουν έντονα φιλικές πρός το θηλύ φύλο.
Είναι διαπιστωμένο όμως ότι τα τελαιυταία χρόνια υπάρχει μια σταθερή αύξηση κρουσμάτων και στα αγόρια
Η ΕΦΗΒΕΙΑ.
Ο John Locke σημείωσε πρίν πολλά χρόνια, ότι στην εφηβεία « τα παιδία είναι ταξιδιώτες που φτάνουν σε μια ξένη χώρα για την οποία δεν γνωρίζουν τίποτα».
Ακόμα και σήμερα συνήθως οι γύρω τους αργούν να τους ενημερώσουν για το ταξίδι τους: ποίοι είναι οι προορισμοί τους και τι πιθανόν θα ανακαλύψουν.
Η εφηβεία είναι μια όμορφη περίοδο της ζωής του ανθρώπου. Είναι γεμάτη ανακαλύψεις, εντάσεις, γεύσεις, συγκρούσεις και δοκιμασίες. Όλα αλλάζουν: το σώμα, η νόηση, τα συναισθήματα και οι κοινωνικοί προσανατολισμοί, δηλαδή όλος ο κόσμος του παιδιού.
Η εφηβεία είναι ένα σταυροδρόμι, όπου το παιδί νιώθει να « τελειώνουν « πολλά» και να «αρχίζουν » τόσα
άλλα. Οι έφηβοι βιώνουν έντονα τα πολλά ερεθίσματα και προφανώς τα πολλά πρότυπα που τους προσφέρονται.
Όλα τα Μ.Μ.Ε. δουλεύουν μεθοδικά το πώς θα « κερδίσουν « την προσοχή αυτών των πολύ πρόθυμων και ευάλωτων πελατών. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα πιο πολλά πρότυπα που προτείνουν τα Μ.Μ.Ε. είναι μη ρεαλιστικά και δεν εφαρμόζονται στην πραγματικότητα.
Από τις πιο έντονες ανησυχίες που βιώνουν οι έφηβοι, κυρίως τα κορίτσια, είναι η εικόνα του εαυτού τους και πως την αντιλαμβάνονται και στην συνέχεια την αποδέχονται οι άλλοι. Οι γνώμες των συνομιλίκων έχουν για τους εφήβους μεγάλη σημασία.
Η Winzeler (2005), υποστηρίζει ότι τα αγόρια έχουν πιο θετική εικόνα του σωματός τους από τα κορίτσια και σε γενικές γραμμές είναι πιο οικανοποιημένοι με το βάρος τους, ενώ τα κορίτσια επηρεάζονται πιο πολύ από τα πρότυπα που τους «πλασάρουν» τα μέσα.
Οι αγώνες για την προσωπική τους ταυτότητα είναι για τους εφήβους μια επίπονη διαδικασία.
Η εικόνα του σώματος αρχίζει να είναι σημαντική για τα κορίτσια από την παιδική ηλικία. Στις Η.Π.Α. οι τελαιυταίες έρευνες υποστηρίζουν ότι 81% των κοριτσιών 10 χρονών ομολόγησαν ότι έχουν κάνει δίαιτα έστω και μία φορά. Στην Σουηδία μια έρευνα υποστηρίζει ότι το 25% των κοριτσιών 7 χρονών κάνουν δίαιτα, και εκφράζουν ηδη αρνητική εικόνα του σωματός τους ( body-image distortion ). Μια παρόμοια έρευνα στην Ιαπωνία υποστηρίζει ότι το 41% των κοριτσιών σχολικής ηλικίας νιώθουν ότι είναι χοντρές ( fat )( Fox, 2005 ).
Σημασία και προσοχή οφείλουν να δώσουν οι ειδικοί σ’αυτά τα αποτελέσματα. Στη χώρα μας δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες μελέτες επί του θέματος. Από τις ελάχιστες προσπάθειες εντοπισμού του μεγέθους του προβλήματος, προκύπτει ότι δεν βρισκόμαστε πολύ μακριά από τα στατιστικά στοιχεία που προαναφέρθηκαν.
Άρα, η εφηβεία είναι « σταθμός ζωής» για την επίλυση πολλαπλών ψυχοσυναισθηματικών ζητημάτων.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΩΝ:
1. Η ψυχογενής ανορεξία ή νευρική ανορεξία.
• Άρνηση διατήρησης του ελάχιστου για την ηλικία και το ύψος σωματικού βάρους: η με πρόσληψη τροφής = μη πρόσληψη βάρούς.
• Έντονος φόβος για πρόσληψη βάρους
• Διαταραχή της εικόνας σώματος
2. Η ψυχογενής βουλιμία ή νευρική βουλιμία.
• Επεισόδια ανεξέλεγκτης πολυφαγίας που ακολουθούνται από εμετούς ή χρήση φαρμάκων ( καθαρτικών, διουρητικών ).
• Έντονη ανυσηχία για την εικόνα του σώματος – του « ιδανικού» βάρος.
• Ανησυχία για την εικόνα του σώματος
3. Η ψυχαναγκαστική ( συναισθηματική ) πολυφαγία.
• Το άτομο προσλαμβάνει μεγάλες ποσότητες τροφής σε μικρά διαστήματα χωρίς να μπορεί να σταματάει ή να νιώθει ότι έχει χορτάσει.
• Τα επεισόδεια αυτά αρκετά συχνά συνοδεύονται από ενοχές και δυσαρέσκεια για την ανεξέλεγκτη υπερφαγία.
• Έντονες ανησυχίες για την εικόνα σώματος ( DSM-IV. American Psychiatric Association, 1995 ).
Η νευρογενής ανορεξία ( ΝΑ ) και η νευρογενή βουλιμία ( ΝΒ ) προσβάλουν το 1-10% των εφήβων κοριτσιών και των γυναικών μετεφηβικής ηλικίας. Διάφορες μελέτες ανεβάζουν τις διαταραχές της διατροφής σε ποσοστό εώς και 15% σε νεαρές γυναίκες ηλικίας 15-24 χρόνων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο 85% των ασθενών, με νευρογενής ανορεξία διαγιγνώσκενται στην ηλικία τών 13 εώς 20 ετών ( Μπάλη, 2007 ). Πρόκειται δηλαδή για ασθένεια κατ’εξοχή της εφηβικής ηλικίας.
Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ: ( body image ).
Σε όλες τις μορφές διατροφικών διαταραχών τα πάσχοντα άτομα παρουσιάζουν έντονες διαταραχές σχετικά με την εικόνα του σώματος τους.
Μελέτες έχουν καταδείξει ότι τα κορίτσια στην εφηβεία παραδέχονται πως τα Μ.Μ.Ε. είναι η κύρια πηγή πληροφοριών για θέματα υγείας ( Commonwealth Fund, 1997 ). Άλλες έρευνες υποστηρίζουν ότι τα κορίτσια στην εφηβεία πιστεύουν ότι η εξωτερική τους εικόνα παίζει σημαντικό ρόλο στην αυτοεκτίμηση και αυτό-πεποίθηση τους και ότι ο σωματοτυπός τους είναι συνδεδεμένος με την αίσθηση του εαυτού της ( American Association of University Women, 1991 ).
Στη συνέχεια θα γίνει μια ανασκόπηση μερικών σημαντικών στατιστικών που αφορούν στις αντιλήψεις που έχουν τα κορίτσια σχετικά με δίαιτες και την ανάγκη τους να είναι «αδύνατες».
• Τα κορίτσια τα οποία κάνουν συχνά δίαιτα έχουν 12 φορές πιο πολλές πιθανότητες να έχουν επεισόδια υπερφαγίας («τσιμπίματος» ) από κορίτσια τα οποία δεν κάνουν δίαιτα αλλά διατηρούν ένα σταθερό ισορροπημένο διαιτολόγιο( Collins, 1991 ).
• Περίπου 42% των κοριτσιών πρώτης έως τρίτης τάξης του δημοτικού επιθυμούν να είναι πιο αδύνατες ( Collins,1991 ).
• Οι Mellin et. Al., 1991, υποστηρίζουν ότι το 81% των δεκάχρονων κοριτσιών φοβούνται να μην παχύνουν.
• Στην Αμερική ξοδεύουν πάνω από $40 δισεκατομύρια σε δίαιτες και σε διαιτητικά προϊόντα κάθε χρόνο ( Smolak, 1996 ).
• Μια τωρινή μελέτη κατέγραψε ότι ο χρόνος παρακολούθησης σαπουνόπερων ( soap operas ) και μουσικών βίντεο έχουν όντως σχέση με την αποδοχή του σωματότυπου και την επιθυμία να είναι λεπτός που εκφράζουν οι έφηβοι ( Tiggermann & Pickering, 2005 ).
Μια άλλη πηγή ερεθισμάτων για τη διαμόρφωση κατά την εφηβεία της εικόνας του σώματος, πέρα από τα Μ.Μ.Ε., είναι οι επισημάνσεις και υποδείξεις των γονιών ( κυρίως της μητέρας ) και των συνομηλίκων τους αλλά και τα ποικίλα κοινωνικό-πολιτιστικά μηνύματα.
Όπως έχει καταδειχθεί σαν εικόνα του σώματος θεωρείται το πώς κάποιος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του όταν τον βλέπει στο καθρέφτη ή όταν τον εικονοποιεί μέσα στο μυαλό του/της .
Στη περίπτωση της ανάπτυξης μια αρνητικής εικόνας του σώματος, τα άτομα αντιλαμβάνονται μια διαταραγμένη εικόνα του σχήματος τους. Αυτό έχει σαν συνέπεια τα πάσχοντα άτομα να είναι πεπεισμένα ότι μόνο οι άλλοι είναι ελκυστικοί και όχι τα ίδια, ενώ συνήθως αισθάνονται ντροπή για το σωματότυπό τους, έχουν μια ανυσηχία για την εν γένει παρουσία τους και νιώθουν άβολα και ενοχλημένα μέσα στο ίδιο τους το σώμα.
Χωρίς αμφιβολίες οι κύριες διαταραχές και δυσκολίες αρχίζουν εδώ, στο στάδιο όπου το άτομο αρχίζει να προσδιορίζει τον εαυτό του μέσα από έναν καθρέφτη. Όλα αρχίζουν στο διάστημα της εφηβείας, δηλαδή στην πιο έντονη και καθοριστική περίοδο της ζωής του ανθρώπου.
Η ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών, το οικογενειακό περιβάλλον όπως και βιολογικοί παράγοντες αποτελούν σημαντικές παραμέτρους στην εμφάνιση αυτής της ψυχοπαθολογίας.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙΣ:
Η έγκαιρη ανίχνευση και η πρώιμη παρέμβαση σε παιδιά που ευρίσκονται στην ομάδα υψηλού κινδύνου βελτιώνει την αυτοεκτίμηση, την σωματική αυτό-εικόνα και την ψυχολογική κατάσταση αυτών των παιδιών και μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης σοβαρής ψυχοπαθολογίας.
Σε αυτή την έγκαιρη ανίχνευση δεν παίζουν σημαντικό ρόλο μόνο οι γονείς αλλά εξίσου σημαντικό και ουσιαστικό ρόλο παίζει και το σχολείο.
Προγράμματα πρόληψης με θέματα ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης πρέπει να ενταχθούν στην υπάρχουσα ύλη της Α/μίας και Β/μίας εκπαίδευσης. Πέρα από τις θεωρητικές ενότητες πρέπει να υπάρχουν και ενότητες στις οποίες τα παιδιά θα διδαχθούν τεχνικές αυτό-αξιολόγησης, και λήψης αποφάσεων και θέματα που αφορούν τις σχέσεις των δύο φύλων, τεχνικές συνεργασίας, κτλ. Συγκεκριμένα στις ενότητες των προγραμμάτων αγωγής υγείας στα σχολεία να ενταχθούν και ενότητες που αφορούν στην διατροφή, στην σωματική άσκηση, στους κανόνες διατήρησης του επιθυμητού σωματικού βάρους. Έτσι, θα δοθούν και οι ευκαιρίες οι έφηβοι να διδαχθούν τεχνικές οργάνωσης και τροποποίησης συμπεριφορών.
Οι γονείς, έχουν και αυτή τους ρόλους τους: να προσέχουν πως διατυπώνουν τα μηνύματα τους για θέματα δίαιτας και διατροφής, να επισημάνουν στα παιδία τις αξίες ζωής, να επιβραβεύουν τα παιδία σε κάθε προσπάθεια για βελτίωση του εαυτού τους και να εμπνέουν ένα κλίμα αγάπης και αποδοχής μέσα στην οικογένεια.
Υπάρχουν κάποια απλά βήματα με τα οποία τα παιδιά /έφηβοι μπορούν να αναπτύξουν θετική εικόνα του σώματος:
• Να εκτιμήσει όλα εκείνα τα οποία το σώμα μπορεί να κάνει.
• Να υπενθυμίζει στον εαυτό του/της ότι η αληθινή « ομορφιά βρίσκεται κάτω από το δέρμα».
• Να διατηρήσει έναν δεκάλογο μηνυμάτων με τα όσα συμπαθεί στον εαυτό του/της.
• Να συμπαθεί τον εαυτό του/της ως ολοκληρωμένη οντότητα.
• Να συναναστρέφεται με θετικούς ανθρώπους.
• ΝΑ φοράει ρούχα στα οποία αισθάνεται άνετα και όμορφα, όχι αυτά που είναι στην μόδα.
• Να διατηρεί και μια κριτική διάθεση απέναντι στα κοινωνικά μυνήματα και στα μυνήματα των Μ.Μ.Ε.
• Να κάνει κάτι καλό για τον εαυτό του/της.
• Να καταναλώνει το χρόνο ανησυχίας για δίαιτες σε ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια.
ΝΑ ΔΙΔΑΧΘΟΥΝ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ……..
• να αποδέχονται τον εαυτό τους…
• να αποδέχονται το σώμα τους…
• να «γιορτάσουν« τον εαυτό τους…
• να «γιορτάσουν» το σώμα τους…
Εκατομμύρια άτομα επίσης «παλεύουν» με τις τάσεις υπερφαγίας μιας άλλης συχνής και παραγνωρισμένης μορφής διατροφικής διαταραχής ( Crowther et. al,; 1992, Gordon, 1993; Shisslak et. al.; 1995 ).
Πίσω από αυτές τις στατιστικές υπάρχουν αληθινοί άνθρωποί. Υπάρχουν πληγωμένες προσωπικότητες και ψυχές οι οποίες αγωνίζονται καθημερινά να επιβιώσουν σωματικά και ψυχικά.
Πριν αναλυθούν οι διατροφικές διαταραχές αξίζει να γυρίσουμε πίσω κάποιες σελίδες για να δούμε πότε και πώς άρχισαν τα παραπάνω άτομα να αντιμετωπίζουν διάφορες δυσκολίες με την πρόσληψη της τροφής τους. Ποιες άραγε μπορεί να ήταν αυτές οι δυσκολίες που τους οδήγησαν στο σημείο να αγωνίζονται σήμερα να βρουν την ισορροποία τους, να αγωνίζονται για την ίδια την ζωή τους.
Στην παγκόσμια βιβλιογραφία υπάρχουν αμέτρητες έρευνες πάνω στο θέμα. Καταβάλουνται μεγάλες προσπάθειες να εντοπισθούν και να αναλυθούν οι αιτίες των διαταραχών της διατροφής.
Υπάρχουν επιμέρους διαφωνίες σε δύο όμως σημεία υπάρχει ομοφωνία:
• η ηλικία έναρξης των διαταραχών εντοπίζονται στην εφηβεία,
• οι διαταραχές παραμένουν έντονα φιλικές πρός το θηλύ φύλο.
Είναι διαπιστωμένο όμως ότι τα τελαιυταία χρόνια υπάρχει μια σταθερή αύξηση κρουσμάτων και στα αγόρια
Η ΕΦΗΒΕΙΑ.
Ο John Locke σημείωσε πρίν πολλά χρόνια, ότι στην εφηβεία « τα παιδία είναι ταξιδιώτες που φτάνουν σε μια ξένη χώρα για την οποία δεν γνωρίζουν τίποτα».
Ακόμα και σήμερα συνήθως οι γύρω τους αργούν να τους ενημερώσουν για το ταξίδι τους: ποίοι είναι οι προορισμοί τους και τι πιθανόν θα ανακαλύψουν.
Η εφηβεία είναι μια όμορφη περίοδο της ζωής του ανθρώπου. Είναι γεμάτη ανακαλύψεις, εντάσεις, γεύσεις, συγκρούσεις και δοκιμασίες. Όλα αλλάζουν: το σώμα, η νόηση, τα συναισθήματα και οι κοινωνικοί προσανατολισμοί, δηλαδή όλος ο κόσμος του παιδιού.
Η εφηβεία είναι ένα σταυροδρόμι, όπου το παιδί νιώθει να « τελειώνουν « πολλά» και να «αρχίζουν » τόσα
άλλα. Οι έφηβοι βιώνουν έντονα τα πολλά ερεθίσματα και προφανώς τα πολλά πρότυπα που τους προσφέρονται.
Όλα τα Μ.Μ.Ε. δουλεύουν μεθοδικά το πώς θα « κερδίσουν « την προσοχή αυτών των πολύ πρόθυμων και ευάλωτων πελατών. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα πιο πολλά πρότυπα που προτείνουν τα Μ.Μ.Ε. είναι μη ρεαλιστικά και δεν εφαρμόζονται στην πραγματικότητα.
Από τις πιο έντονες ανησυχίες που βιώνουν οι έφηβοι, κυρίως τα κορίτσια, είναι η εικόνα του εαυτού τους και πως την αντιλαμβάνονται και στην συνέχεια την αποδέχονται οι άλλοι. Οι γνώμες των συνομιλίκων έχουν για τους εφήβους μεγάλη σημασία.
Η Winzeler (2005), υποστηρίζει ότι τα αγόρια έχουν πιο θετική εικόνα του σωματός τους από τα κορίτσια και σε γενικές γραμμές είναι πιο οικανοποιημένοι με το βάρος τους, ενώ τα κορίτσια επηρεάζονται πιο πολύ από τα πρότυπα που τους «πλασάρουν» τα μέσα.
Οι αγώνες για την προσωπική τους ταυτότητα είναι για τους εφήβους μια επίπονη διαδικασία.
Η εικόνα του σώματος αρχίζει να είναι σημαντική για τα κορίτσια από την παιδική ηλικία. Στις Η.Π.Α. οι τελαιυταίες έρευνες υποστηρίζουν ότι 81% των κοριτσιών 10 χρονών ομολόγησαν ότι έχουν κάνει δίαιτα έστω και μία φορά. Στην Σουηδία μια έρευνα υποστηρίζει ότι το 25% των κοριτσιών 7 χρονών κάνουν δίαιτα, και εκφράζουν ηδη αρνητική εικόνα του σωματός τους ( body-image distortion ). Μια παρόμοια έρευνα στην Ιαπωνία υποστηρίζει ότι το 41% των κοριτσιών σχολικής ηλικίας νιώθουν ότι είναι χοντρές ( fat )( Fox, 2005 ).
Σημασία και προσοχή οφείλουν να δώσουν οι ειδικοί σ’αυτά τα αποτελέσματα. Στη χώρα μας δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες μελέτες επί του θέματος. Από τις ελάχιστες προσπάθειες εντοπισμού του μεγέθους του προβλήματος, προκύπτει ότι δεν βρισκόμαστε πολύ μακριά από τα στατιστικά στοιχεία που προαναφέρθηκαν.
Άρα, η εφηβεία είναι « σταθμός ζωής» για την επίλυση πολλαπλών ψυχοσυναισθηματικών ζητημάτων.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΩΝ:
1. Η ψυχογενής ανορεξία ή νευρική ανορεξία.
• Άρνηση διατήρησης του ελάχιστου για την ηλικία και το ύψος σωματικού βάρους: η με πρόσληψη τροφής = μη πρόσληψη βάρούς.
• Έντονος φόβος για πρόσληψη βάρους
• Διαταραχή της εικόνας σώματος
2. Η ψυχογενής βουλιμία ή νευρική βουλιμία.
• Επεισόδια ανεξέλεγκτης πολυφαγίας που ακολουθούνται από εμετούς ή χρήση φαρμάκων ( καθαρτικών, διουρητικών ).
• Έντονη ανυσηχία για την εικόνα του σώματος – του « ιδανικού» βάρος.
• Ανησυχία για την εικόνα του σώματος
3. Η ψυχαναγκαστική ( συναισθηματική ) πολυφαγία.
• Το άτομο προσλαμβάνει μεγάλες ποσότητες τροφής σε μικρά διαστήματα χωρίς να μπορεί να σταματάει ή να νιώθει ότι έχει χορτάσει.
• Τα επεισόδεια αυτά αρκετά συχνά συνοδεύονται από ενοχές και δυσαρέσκεια για την ανεξέλεγκτη υπερφαγία.
• Έντονες ανησυχίες για την εικόνα σώματος ( DSM-IV. American Psychiatric Association, 1995 ).
Η νευρογενής ανορεξία ( ΝΑ ) και η νευρογενή βουλιμία ( ΝΒ ) προσβάλουν το 1-10% των εφήβων κοριτσιών και των γυναικών μετεφηβικής ηλικίας. Διάφορες μελέτες ανεβάζουν τις διαταραχές της διατροφής σε ποσοστό εώς και 15% σε νεαρές γυναίκες ηλικίας 15-24 χρόνων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο 85% των ασθενών, με νευρογενής ανορεξία διαγιγνώσκενται στην ηλικία τών 13 εώς 20 ετών ( Μπάλη, 2007 ). Πρόκειται δηλαδή για ασθένεια κατ’εξοχή της εφηβικής ηλικίας.
Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ: ( body image ).
Σε όλες τις μορφές διατροφικών διαταραχών τα πάσχοντα άτομα παρουσιάζουν έντονες διαταραχές σχετικά με την εικόνα του σώματος τους.
Μελέτες έχουν καταδείξει ότι τα κορίτσια στην εφηβεία παραδέχονται πως τα Μ.Μ.Ε. είναι η κύρια πηγή πληροφοριών για θέματα υγείας ( Commonwealth Fund, 1997 ). Άλλες έρευνες υποστηρίζουν ότι τα κορίτσια στην εφηβεία πιστεύουν ότι η εξωτερική τους εικόνα παίζει σημαντικό ρόλο στην αυτοεκτίμηση και αυτό-πεποίθηση τους και ότι ο σωματοτυπός τους είναι συνδεδεμένος με την αίσθηση του εαυτού της ( American Association of University Women, 1991 ).
Στη συνέχεια θα γίνει μια ανασκόπηση μερικών σημαντικών στατιστικών που αφορούν στις αντιλήψεις που έχουν τα κορίτσια σχετικά με δίαιτες και την ανάγκη τους να είναι «αδύνατες».
• Τα κορίτσια τα οποία κάνουν συχνά δίαιτα έχουν 12 φορές πιο πολλές πιθανότητες να έχουν επεισόδια υπερφαγίας («τσιμπίματος» ) από κορίτσια τα οποία δεν κάνουν δίαιτα αλλά διατηρούν ένα σταθερό ισορροπημένο διαιτολόγιο( Collins, 1991 ).
• Περίπου 42% των κοριτσιών πρώτης έως τρίτης τάξης του δημοτικού επιθυμούν να είναι πιο αδύνατες ( Collins,1991 ).
• Οι Mellin et. Al., 1991, υποστηρίζουν ότι το 81% των δεκάχρονων κοριτσιών φοβούνται να μην παχύνουν.
• Στην Αμερική ξοδεύουν πάνω από $40 δισεκατομύρια σε δίαιτες και σε διαιτητικά προϊόντα κάθε χρόνο ( Smolak, 1996 ).
• Μια τωρινή μελέτη κατέγραψε ότι ο χρόνος παρακολούθησης σαπουνόπερων ( soap operas ) και μουσικών βίντεο έχουν όντως σχέση με την αποδοχή του σωματότυπου και την επιθυμία να είναι λεπτός που εκφράζουν οι έφηβοι ( Tiggermann & Pickering, 2005 ).
Μια άλλη πηγή ερεθισμάτων για τη διαμόρφωση κατά την εφηβεία της εικόνας του σώματος, πέρα από τα Μ.Μ.Ε., είναι οι επισημάνσεις και υποδείξεις των γονιών ( κυρίως της μητέρας ) και των συνομηλίκων τους αλλά και τα ποικίλα κοινωνικό-πολιτιστικά μηνύματα.
Όπως έχει καταδειχθεί σαν εικόνα του σώματος θεωρείται το πώς κάποιος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του όταν τον βλέπει στο καθρέφτη ή όταν τον εικονοποιεί μέσα στο μυαλό του/της .
Στη περίπτωση της ανάπτυξης μια αρνητικής εικόνας του σώματος, τα άτομα αντιλαμβάνονται μια διαταραγμένη εικόνα του σχήματος τους. Αυτό έχει σαν συνέπεια τα πάσχοντα άτομα να είναι πεπεισμένα ότι μόνο οι άλλοι είναι ελκυστικοί και όχι τα ίδια, ενώ συνήθως αισθάνονται ντροπή για το σωματότυπό τους, έχουν μια ανυσηχία για την εν γένει παρουσία τους και νιώθουν άβολα και ενοχλημένα μέσα στο ίδιο τους το σώμα.
Χωρίς αμφιβολίες οι κύριες διαταραχές και δυσκολίες αρχίζουν εδώ, στο στάδιο όπου το άτομο αρχίζει να προσδιορίζει τον εαυτό του μέσα από έναν καθρέφτη. Όλα αρχίζουν στο διάστημα της εφηβείας, δηλαδή στην πιο έντονη και καθοριστική περίοδο της ζωής του ανθρώπου.
Η ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών, το οικογενειακό περιβάλλον όπως και βιολογικοί παράγοντες αποτελούν σημαντικές παραμέτρους στην εμφάνιση αυτής της ψυχοπαθολογίας.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙΣ:
Η έγκαιρη ανίχνευση και η πρώιμη παρέμβαση σε παιδιά που ευρίσκονται στην ομάδα υψηλού κινδύνου βελτιώνει την αυτοεκτίμηση, την σωματική αυτό-εικόνα και την ψυχολογική κατάσταση αυτών των παιδιών και μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης σοβαρής ψυχοπαθολογίας.
Σε αυτή την έγκαιρη ανίχνευση δεν παίζουν σημαντικό ρόλο μόνο οι γονείς αλλά εξίσου σημαντικό και ουσιαστικό ρόλο παίζει και το σχολείο.
Προγράμματα πρόληψης με θέματα ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης πρέπει να ενταχθούν στην υπάρχουσα ύλη της Α/μίας και Β/μίας εκπαίδευσης. Πέρα από τις θεωρητικές ενότητες πρέπει να υπάρχουν και ενότητες στις οποίες τα παιδιά θα διδαχθούν τεχνικές αυτό-αξιολόγησης, και λήψης αποφάσεων και θέματα που αφορούν τις σχέσεις των δύο φύλων, τεχνικές συνεργασίας, κτλ. Συγκεκριμένα στις ενότητες των προγραμμάτων αγωγής υγείας στα σχολεία να ενταχθούν και ενότητες που αφορούν στην διατροφή, στην σωματική άσκηση, στους κανόνες διατήρησης του επιθυμητού σωματικού βάρους. Έτσι, θα δοθούν και οι ευκαιρίες οι έφηβοι να διδαχθούν τεχνικές οργάνωσης και τροποποίησης συμπεριφορών.
Οι γονείς, έχουν και αυτή τους ρόλους τους: να προσέχουν πως διατυπώνουν τα μηνύματα τους για θέματα δίαιτας και διατροφής, να επισημάνουν στα παιδία τις αξίες ζωής, να επιβραβεύουν τα παιδία σε κάθε προσπάθεια για βελτίωση του εαυτού τους και να εμπνέουν ένα κλίμα αγάπης και αποδοχής μέσα στην οικογένεια.
Υπάρχουν κάποια απλά βήματα με τα οποία τα παιδιά /έφηβοι μπορούν να αναπτύξουν θετική εικόνα του σώματος:
• Να εκτιμήσει όλα εκείνα τα οποία το σώμα μπορεί να κάνει.
• Να υπενθυμίζει στον εαυτό του/της ότι η αληθινή « ομορφιά βρίσκεται κάτω από το δέρμα».
• Να διατηρήσει έναν δεκάλογο μηνυμάτων με τα όσα συμπαθεί στον εαυτό του/της.
• Να συμπαθεί τον εαυτό του/της ως ολοκληρωμένη οντότητα.
• Να συναναστρέφεται με θετικούς ανθρώπους.
• ΝΑ φοράει ρούχα στα οποία αισθάνεται άνετα και όμορφα, όχι αυτά που είναι στην μόδα.
• Να διατηρεί και μια κριτική διάθεση απέναντι στα κοινωνικά μυνήματα και στα μυνήματα των Μ.Μ.Ε.
• Να κάνει κάτι καλό για τον εαυτό του/της.
• Να καταναλώνει το χρόνο ανησυχίας για δίαιτες σε ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια.
ΝΑ ΔΙΔΑΧΘΟΥΝ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ……..
• να αποδέχονται τον εαυτό τους…
• να αποδέχονται το σώμα τους…
• να «γιορτάσουν« τον εαυτό τους…
• να «γιορτάσουν» το σώμα τους…
ΕΙΡΗΝΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
Ιδρυτικό μέλος και Επιστημονική Συνεργάτης της ΑΝΑΣΑ- ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ( Τηλ.: 210- 923-4904).
Το 1ο Κέντρο Ημέρας « ΑΝΑΣΑ»: Παρέχει διάγνωση, θεραπεία και συμβουλευτική
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
Ιδρυτικό μέλος και Επιστημονική Συνεργάτης της ΑΝΑΣΑ- ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ( Τηλ.: 210- 923-4904).
Το 1ο Κέντρο Ημέρας « ΑΝΑΣΑ»: Παρέχει διάγνωση, θεραπεία και συμβουλευτική
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου